We kondigden het in de vorige nieuwsbrief al aan: vanaf januari 2024 starten we met maandelijkse interviews, waarbij we één voor één de kartrekkers aan het woord laten over hun vernieuwingsproject of onderwijsontwikkeling binnen de school.
Vernieuwde kleutervisie
Juf Joosje Kuijs is sinds november 2022 werkzaam op obs Slingerbos als kleuterjuf en coördinator van de onderbouw. Deze vacature, waarbij onderwijs aan het jonge kind centraal staat, was haar op het lijf geschreven en ze ging dan ook vol energie aan de slag met het karretje dat voor haar klaar stond: het ontwikkelen van een vernieuwde kleutervisie. Voor Joosje, die al vijftien jaar met kleuters werkt en het jonge kind als specialisatie heeft, is het niet de eerste keer dat ze dit doet: ook op twee andere scholen heeft ze een kleutervisie opgezet dus die ervaring neemt ze mooi mee.
Spelend én bewegend leren
In verschillende sessies is er met de collega’s van de groepen 1 t/m 3 de visie op onderwijs aan het jonge kind scherpgesteld. Deze visie vormt het vertrekpunt van ons handelen. Juf Joosje heeft nog tot het einde van dit schooljaar om de blauwdruk voor de visie af te maken, maar vertelt alvast welke richting het op gaat. Het onderwijs aan het jonge kind ziet het team als het fundament, als die basis goed gebouwd is kan het kind daarmee de rest van het basisonderwijs goed doorlopen. En die basis is dat het jonge kind leert door te spelen. Je krijgt grip op de wereld om je heen door middel van spel of rollenspel, waarin de leerkrachten vervolgens doelen verwerken. Spelend leren staat daarom centraal. Bij spelend leren hoort ook: (senso)motorisch bezig zijn. Door te voelen, te ruiken, door de zintuigen te gebruiken tijdens het bewegen worden belangrijke verbindingen in de hersenen gemaakt. Daarom worden er zandtafels en grote houten blokken (haagse set) aangeschaft, wordt er door de kinderen ieder op hun eigen niveau met klei, zand en rijst gekliederd en spelen ze iedere ochtend in de gymzaal en ‘s middags buiten. In de klassen wordt ruimte gemaakt voor een beweeghoek, met een balansbord en pittenzak waarmee ze oefeningen doen. Er liggen speelkleden en er zijn minder tafels en stoelen.
De echte wereld naar binnen brengen
In de nieuwe kleutervisie wordt gewerkt met wisselende thema’s, waarbij de echte wereld naar binnen gebracht wordt: bij het thema “Theater” brengen de kleuters een bezoek aan een echt theater (Mimik), ze bouwen een theater na in de klas, en gaan de kaartverkoop naspelen, zodat op die manier adaptief de rekendoelen worden ingezet. De stoelen in de klas krijgen nummertjes, net als in het theater. Staan ze op de goede volgorde?
De kleuters werkten altijd al met thema’s, maar het verschil met nu is dat docenten meer samenwerken dan voorheen, waarbij ze elkaars expertise (muziek, gymles) actief inzetten en de thema’s gezamenlijk voorbereiden. Een andere verandering is dat er minder vanuit “de kring” wordt gewerkt. In de kring zitten kinderen stil, dat past niet bij de natuurlijke beweegdrang van het jonge kind. Bovendien staat het haaks op de manier waarop jonge kinderen leren: handelend, ervarend en adaptief.
In de nieuwe visie zitten de kinderen niet langer dan kwartier in de kring. Er worden geen lange lessen gegeven, maar korte lessen die passen bij het thema. Lesdoelen worden zoveel mogelijk binnen het spel behaald, daar waar de betrokkenheid van de kinderen het hoogst is.
Evenwicht
Juf Joosje geeft aan dat wij zeker niet de enige school zijn die het kleuterbeleid herziet. Een ware kleuterrevolutie is in de rest van het land gaande, die spelend leren centraal zet en vertrouwt op de natuurlijke ontwikkeling van het jonge kind. De term “het jonge kind” doelt niet alleen op de kleuters in de groepen 1 en 2, maar ook groep 3 hoort er bij: psychologisch en motorisch gezien zijn kinderen tot en met zes jaar vergelijkbaar met kleuters. Het jonge kind heeft andere dingen nodig dan het schoolkind, een term die we gebruiken voor kinderen vanaf 7 jaar. In groep 3 worden de meeste kinderen zeven jaar. Hoe fijn is het als er in groep 3 ook nog ruimte is om te spelen?
Met vier kleuterklassen en twee groepen 3 zijn er genoeg kinderen die kunnen gaan profiteren van de nieuwe aanpak. Om de leerkrachten te ondersteunen in de veranderingen komt Bertine van den Oever, onderwijsadviseur en coach met als expertise het spelende jonge kind, dit schooljaar een aantal keer langs. De nieuwe visie is ook heel duidelijk een teamverhaal: alle kleuterleerkrachten en de leerkrachten van groep 3 zijn van stap tot stap meegenomen en zijn uitgedaagd om mede vorm te geven aan ons eigen verhaal.
Een kleuter is echt anders dan het schoolkind. Als een kind er nog niet aan toe is om bepaalde dingen te leren, heeft het geen zin om dit te forceren. Je evenwicht kunnen bewaren (kunnen hinkelen, balanceren, ook emotionele balans) is een goede manier om te voorspellen of een kind al toe is aan schoolse leren. Als leerkracht moet je goed kijken naar het kind en steeds aansluiten bij waar het kind op dat moment staat. Of zoals juf Joosje het zo mooi zegt: “gras gaat niet harder groeien als je eraan trekt, je moet het voeden, alles komt op zijn tijd”.